Opaska uciskowa służy do szybkiego tamowania zagrażających życiu masywnych krwotoków z kończyn. Jednym z jej rodzajów jest staza taktyczna np. CAT, ale na potrzeby pierwszej pomocy można też zaimprowizować, wykonując ją z materiałów dostępnych pod ręką (choć skuteczność może być wtedy mniejsza). Czy podczas udzielania pierwszej pomocy, można używać opaski uciskowej?
Opaska uciskowa a opatrunek uciskowy
Mimo że nazwy brzmią podobnie, w rzeczywistości są to dwa różne pojęcia. Opatrunek uciskowy wywiera ucisk na ranę i stosowany jest w większości rodzajów krwawień, bardzo dobrze działa w zwłaszcza w połączeniu z opatrunkiem hemostatycznym. Powoduje zamknięcie naczyń krwionośnych poprzez docisk i zmniejsza lub hamuje krwawienie.
Opaska uciskowa stosowana jest w masywnych krwotokach kończyn zagrażających życiu, w miejscu, gdzie jej założenie jest możliwe i w sytuacji, gdy standardowy opatrunek byłby niewystarczający. Są to zwłaszcza: krwotoki tętnicze i z dużych żył, zmiażdżenie kończyny, amputacja urazowa i inne.
Opaska uciskowa ma na celu całkowite zablokowanie dopływu krwi do miejsca urazu. To sprawia, że powinna być stosowana z rozwagą. Dlaczego? Podejście do zastosowania opasek uciskowych jeszcze do niedawna było takie, że jest to ostateczność, na którą należy decydować się tylko w wyjątkowych sytuacjach. Wszystko ze względu na ryzyko niedotlenienia tkanek, ich uszkodzenia i powstawania martwicy.
Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji z 2021 roku określają jasno, że w celu opanowania ciężkiego, zagrażającego życiu krwawienia należy rozważyć założenie opaski uciskowej lub opatrunku hemostatycznego.
Za zakładaniem opaski uciskowej w wyżej wymienionych sytuacjach przemawiają kluczowe dowody omawiane w wytycznych ERC 2021:
- Niekontrolowane krwawienie jest przyczyną zgonów aż u 35% ofiar urazów – oznacza to, że priorytetem jest opanowanie krwawienia wszelkimi dostępnymi sposobami.
- Opaski zatrzymują zagrażające życiu krwawienie z kończyn, a ich zastosowanie zwiększa przeżywalność pacjentów z rozległymi obrażeniami.
Warto wiedzieć, że opaska uciskowa używana jest nie tylko przez osoby z przeszkoleniem medycznym, ale także może być stosowana przez postronne osoby udzielające pierwszej pomocy. Koniecznie należy jednak wiedzieć, jak zrobić to prawidłowo.
Jak poprawnie założyć opaskę uciskową?
Opaskę uciskową należy złożyć na kończynę ok. 5-7 cm powyżej rany lub wysoko na kończynie, gdy nie jesteśmy w stanie zlokalizować miejsca krwotoku. Należy unikać zakładania opaski na stawie.
Po założeniu opaski trzeba ją zacisnąć do momentu zatrzymania krwawienia. Jeżeli jest to staza taktyczna np. CAT, należy zacisnąć ją specjalnym krępulcem i zabezpieczyć. W przypadku opaski improwizowanej, ze względu na trudność w uzyskaniu odpowiedniej siły zacisku, szansa na to, że uzyska się całkowite zamknięcie krwawienia, jest mniejsza. Niemniej jednak w sytuacji krytycznej nawet taka opaska będzie lepsza niż żadna.
Przy zakładaniu opaski uciskowej należy w widocznym miejscu zapisać dokładny czas jej założenia i nie zwalniać ucisku – może to zrobić dopiero profesjonalista. Poszkodowany powinien jak najszybciej trafić pod opiekę pracowników ochrony zdrowia.
Opaska uciskowa – tak czy nie?
Podsumowując: w przypadku ran kończyn zagrażających życiu, gdy nie ma możliwości założenia opatrunku hemostatycznego, a zwykły docisk nie daje efektu, należy rozważyć założenie opaski uciskowej, gdyż realnie zwiększy to szansę na przeżycie poszkodowanego. Wszelkie ryzyka związane z niedokrwieniem są w tym przypadku drugorzędne. Pamiętaj zatem o tym, że opaska uciskowa powinna znaleźć się w każdej apteczce pierwszej pomocy!
