Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, którą można kontrolować. Czasami jednak dochodzi do sytuacji, w której poziom glikemii jest nieprawidłowy, co prowadzi do negatywnych konsekwencji. Poznaj zasady pierwszej pomocy w cukrzycy. Dowiedz się, kiedy mamy do czynienia z niebezpiecznym stanem oraz jakie czynności należy wdrożyć, by zapobiec utracie przytomności i zatrzymaniu krążenia.
Hipoglikemia i hiperglikemia – jak je rozpoznać?
Cukrzycę można kontrolować za pomocą specjalnej diety oraz leków. Jednak w wyniku niewłaściwego postępowania, błędów dietetycznych lub nieprzewidzianych sytuacji, które wpływają na metabolizm, dochodzi do niekontrolowanego spadku lub wzrostu poziomu glikemii.
Hipoglikemia – objawy
Z hipoglikemią mamy do czynienia, gdy stężenie glukozy we krwi jest zbyt niskie. Pojawia się szereg objawów świadczących o tym, że organizm cierpi na niedocukrzenie.
Gdy poziom glukozy wynosi 50-70 mg/dl mówimy o lekkiej hipoglikemii, która objawia się bólem głowy, uczuciem głodu i ssania w żołądku, osłabieniem, drżeniem rąk, czy też uczuciem niepokoju. Gdy glikemia spadnie do poziomu 30-50 mg/dl pojawiają się kolejne objawy charakterystyczne dla umiarkowanej hipoglikemii: ból brzucha, nadpobudliwość, kołatanie serca, zaburzenia zachowania (uwaga: nie wszystkie muszą się pojawić!). W przypadku dalszego spadku glikemii poniżej poziomu 20-30 mg/dl mamy do czynienia z ciężką hipoglikemią – dochodzi do utraty przytomności i zwiększa się ryzyko zatrzymania krążenia.
Hiperglikemia – objawy
Stan zwany hiperglikemią, występuje, gdy glukozy we krwi jest zbyt wiele. Może rozwijać się długotrwale, gdy osoba chora nie wie, że cierpi na cukrzycę lub nagle, gdy z jakiegoś powodu diabetyk pominie dawkę insuliny albo zdarzy mu się błąd dietetyczny. Hiperglikemia jest stanem, gdy poziom glukozy wynosi powyżej normy. Nie ma jednoznacznej granicy określającej, kiedy mamy do czynienia z hiperglikemią. Długotrwałe utrzymywanie się wysokich poziomów glukozy we krwi powyżej 200 mg/dl stwarza ryzyko kwasicy ketonowej, jednak już poziom glukozy powyżej 140-160 mg/dl jest nieprawidłowy i powinien zostać wyrównany. Hiperglikemia stwarza ryzyko kwasicy ketonowej, a w konsekwencji śpiączki ketonowej.
Objawami hiperglikemii są: częste oddawanie moczu, patologiczne wzmożone pragnienie, ubytek masy ciała związany z odwodnieniem, zapach acetonu z ust, przyspieszony i głęboki oddech, wymioty, bóle brzucha, tachykardia, hipotensja, osłabienie, zawroty głowy i zaburzenia świadomości.
Pierwsza pomoc w cukrzycy – hipoglikemia
Niezwykle ważne jest, by jak najwcześniej udzielić pomocy osobie, u której obserwujemy objawy hipoglikemii. Na wczesnym etapie może okazać się, że pomoc Zespołu Ratownictwa Medycznego nie będzie konieczna, jednak gdy dojdzie do zaburzeń świadomości lub utraty przytomności, wtedy bezwzględnie należy wezwać pogotowie.
Na początku trzeba zebrać wywiad, by dowiedzieć się, czy ta osoba faktycznie choruje na cukrzycę, a gdy jest to możliwe, przeprowadzić pomiar glikemii, jednak hipoglikemię można stwierdzić, bazując tylko na objawach i wywiadzie.
Postępowanie w hipoglikemii u osoby przytomnej polega na podaniu diabetykowi szybko wchłanialnej glukozy, najlepiej w postaci tabletek glukozowych (do kupienia w aptece) lub mocno słodzonego napoju. Podawanie słodkich batoników nie jest zalecane ze względu na obecność tłuszczu, który opóźnia wchłanianie glukozy.
Odczekaj 10-20 minut i sprawdź, czy poziom cukru się podniósł lub, czy stan chorego się poprawił. W przypadku widocznej poprawy można przygotować jakiś produkt z wolnowchłaniającymi się węglowodanami np. kanapkę z szynką i kontrolować glikemię.
Procedura ta dotyczy wyłącznie osoby przytomnej, która jest w stanie samodzielnie przyjmować napoje lub pokarmy.
Jeżeli osoba jest nieprzytomna, należy ułożyć ją w pozycji bezpiecznej i regularnie sprawdzać oddech, aż do czasu przyjazdu Zespołu Ratownictwa Medycznego. W przypadku ustania czynności życiowych należy bezzwłocznie podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową.
Pierwsza pomoc w cukrzycy – hiperglikemia
Pierwsza pomoc w przypadku hiperglikemii polega przede wszystkim na wezwaniu pomocy. Jeżeli masz taką możliwość (i wiedzę!), wykonaj pomiar glukozy oraz ciał ketonowych we krwi (wymagany jest glukometr) i podaj pacjentowi dawkę korekcyjną insuliny krótkodziałającej lub analogu. Pamiętaj jednak, że insulinę można podawać wyłącznie na podstawie pomiaru glikemii i mając wiedzę na temat obliczania dawek. Jeżeli nie masz pewności, czy i ile insuliny podać – nie rób tego, po prostu wezwij pomoc.
Jeżeli nie doszło do utraty przytomności, można podawać choremu wodę do picia, a w przypadku pogorszenia stanu oraz utraty przytomności należy ułożyć pacjenta w pozycji bezpiecznej i kontrolować czynności życiowe do czasu przyjazdu Zespołu Ratownictwa Medycznego.
