Konieczność udzielenia pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia to obowiązek każdego człowieka. Jest wymagany prawnie, ale to nie paragrafy powinny za tym stać, lecz zwykła ludzka przyzwoitość, współczucie i człowieczeństwo.
Co prawo mówi na temat udzielania pierwszej pomocy?
„Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jest świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.”
Art. 4 Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 8 września 2006 roku
Natomiast art. 162 § 1 Kodeksu Karnego określa, że na osobie, która nie udzieli pomocy poszkodowanemu znajdującemu się w niebezpieczeństwie utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może ciążyć kara nawet do 3 lat pozbawienia wolności, pod warunkiem, że udzielenie tej pomocy jest bezpieczne. Ustawa ta jednocześnie stwierdza, że osoba prowadząca czynności ratunkowe w zakresie pierwszej pomocy nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne błędy popełnione podczas akcji, jeżeli tylko kieruje się dobrą wolą.
Jest to o tyle istotne, że wiele osób boi się podejmować jakiekolwiek działania z obawy o zrobienie krzywdy poszkodowanemu. Dotyczy to również użycia automatycznego defibrylatora zewnętrznego AED, który w błędnym (ale nadal powszechnym przekonaniu) może być niebezpieczny. To oczywiście nie jest prawdą, a w naszych artykułach niejednokrotnie skupialiśmy się na tym aspekcie:
Powszechny dostęp do defibrylacji
Głównym założeniem programu Powszechnego Dostępu do Defibrylacji (PAD) jest zagwarantowanie możliwości przeprowadzenia wczesnej defibrylacji w warunkach pozaszpitalnych, a żeby tak się stało, konieczne są: po pierwsze duża liczba defibrylatorów, a po drugie świadomość społeczna. W ciągu 20 lat funkcjonowania idei, jaką jest program PAD, wiele się w tym zakresie poprawiło, ale nadal daleko do sytuacji idealnej, tym bardziej że jeszcze w 2005 roku status tych urządzeń był niejednoznaczny. Dopiero Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych wyklarowały status AED i możliwość korzystania z nich przez przypadkowe osoby.
Czy defibrylacja wchodzi w zakres pierwszej pomocy?
Główne regulacje prawne dotyczące udzielania pierwszej pomocy i wykonywania defibrylacji z wykorzystaniem AED pochodzą z Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz Ustawy o wyrobach medycznych.
Pierwsza pomoc to ogół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. W ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym ustawodawca określa, że możliwe jest wykorzystanie wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych pod warunkiem ich dopuszczenia do powszechnego obrotu. Defibrylator AED bez wątpienia jest sprzętem spełniającym ten warunek.
Wykonanie wczesnej defibrylacji jest jednym z podstawowych elementów łańcucha przeżycia, a więc stanowi część pierwszej pomocy. W myśl przepisów, zaleceń producentów oraz całego programu PAD osoba udzielająca pomocy poszkodowanemu z nagłym zatrzymaniem krążenia ma prawo do wykorzystania AED bez względu na posiadane kwalifikacje. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie jest karana sytuacja, gdy osoba niewykwalifikowana w trakcie udzielania pierwszej pomocy nie skorzysta z AED. Niemniej jednak już w zakresie Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy zachodzi powinność wykorzystania automatycznego defibrylatora zewnętrznego, jeżeli tylko jest dostępny.
Przepisy stanowią na korzyść używania automatycznego defibrylatora zewnętrznego w warunkach pozaszpitalnych przez osoby przypadkowe. Jeżeli więc kiedykolwiek mieliście wątpliwości, czy zgodnie z prawem możecie używać AED – to tak, jak najbardziej – można, a nawet trzeba.
Źródła:
- Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U.2020.0.882 t.j. – Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym;
- Ustawa o wyrobach medycznych, Dz.U.2020.0.186 t.j. – Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych;
- K. Pogorzelczyk, D. Slezak, M. Robakowska, P. Zuratynski, K. Krzyzanowski, R. Szczepanski, S. Jaltuszewska, Postępy Nauk Medycznych 1/2020, s. 28-34 | DOI: 10.25121/PNM.2019.33.1.28;
- ParaMedica Polska: PAD – Public Access Defibrillation. System powszechnej defibrylacji półautomatycznej w miejscach publicznych.
