Wyraz SAMPLE to akronim – pomaga zapamiętać najważniejsze pytania, jakie należy zadać osobie, która może potrzebować pomocy medycznej. Warto wiedzieć, jak przeprowadzić wywiad ratowniczy SAMPLE, nawet wówczas, gdy nie wykonujemy żadnego zawodu medycznego.
Co to jest wywiad SAMPLE i z jakich elementów się składa?
Wywiad SAMPLE jest zbiorem najważniejszych pytań, jakie możemy zadać osobie wymagającej pomocy. Przydatne informacje można zebrać też od osób bliskich i świadków zdarzenia. W czasie wywiadu warto notować odpowiedzi (jeśli nie mamy kartki i/lub długopisu notatki możemy zrobić w telefonie), aby móc je w zwięzły sposób przekazać ratownikom medycznym.
Wywiad SAMPLE składa się z sześciu zagadnień, do których przypisano odpowiednie litery:
- S (symptoms) – symptomy czyli jakie objawy ma poszkodowany, zgłaszane dolegliwości;
- A (allergies) – alergie czyli czy poszkodowany jest na coś uczulony: leki, ukąszenia owadów, alergie pokarmowe, wziewne, kontaktowe;
- M (medications) – medykamenty czyli przyjmowane na stałe i okresowo leki;
- P (past medical history) – przebyte choroby i operacje czyli historia schorzeń przewlekłych i zabiegów, ale także ostatnio przebyte choroby np. wirusowe;
- L (last oral intake) – ostatni posiłek, dla ułatwienia lunch, czyli czas i rodzaj ostatniego zjedzonego posiłku;
- E (events leading up to present illness or injury) – co się stało, czy poszkodowany pamięta okoliczności, które poprzedzały wystąpienie objawów lub urazu.
Kiedy przeprowadza się wywiad SAMPLE?
Wywiad ratunkowy SAMPLE warto przeprowadzić zawsze jeśli jest tylko taka możliwość, po to aby jak najbardziej szczegółowo określić stan osoby poszkodowanej i wyróżnić czynniki, które do niego doprowadziły. Pomaga to również w rozpoznaniu dodatkowego ryzyka dla danego pacjenta. W przypadku, gdy mamy do czynienia z osobą nieprzytomną, wywiad należy przeprowadzić ze świadkami zdarzenia lub z rodziną poszkodowanego.
Jeśli nie mamy z kim porozmawiać na miejscu zdarzenia, można poszukać także identyfikatorów medycznych w postaci karty lub elementu biżuterii (bransoletka, naszyjnik lub opaska sportowa) oznakowanych symbolem medycznym i określającym stan zdrowia pacjenta. na takich identyfikatorach mogą się znaleźć informacje np. o cukrzycy, padaczce lub innych schorzeniach, które są istotne dla ratowania życia.
Można też poszukać w telefonie poszkodowanego informacji alarmowych SOS, które są dostępne bez konieczności odblokowania telefonu, ewentualnie jeśli telefon nie jest zablokowany można poszukać kontakt oznaczonego ICE (In Case of Emergency – „w nagłym wypadku”), tym skrótem określa się numery alarmowe do osób, które należy zawiadomić w razie wypadku. Taka osoba przez telefon może nam udzielić ważnych informacji potrzebnych do udzielenia pierwszej pomocy osobie poszkodowanej.
Warto pamiętać, że wywiad SAMPLE jest pogłębionym zestawem pytań i prowadzi się go w sytuacji, w której poszkodowany jest już zabezpieczony, a służby ratunkowe są w drodze.
Jak szybko i skutecznie przeprowadzić wywiad SAMPLE?
Aby zagwarantować skuteczność wywiadu SAMPLE, należy postępować według wcześniej ustalonego schematu. To gwarantuje, że nie pominiemy żadnego z punktów. Ważne, aby zadając pytania używać prostego języka, który bez problemu zrozumie osoba poszkodowana lub świadek zdarzenia.
W przypadku symptomów (S-symptoms) możemy dopytać o dolegliwości bólowe oraz ewentualne zranienia i urazy.
Bardzo ważne jest pytanie o alergie (A-allergies) – jeśli doszło do wstrząsu anafilaktycznego, może pojawić się konieczność podania adrenaliny. Ta wiedza może również pomóc ustalić przyczynę stanu poszkodowanego i zapobiec podaniu leku, która mógłby jej zaszkodzić.
Wiedza o ostatnio przyjmowanych lekach (M-medications) może być istotna w sytuacji wystąpienia objawów niepożądanych, na przykład po przyjęciu nowych leków, których pacjent wcześniej nie zażywał.
Należy też dowiedzieć się, czy poszkodowany w ostatnim czasie na coś chorował i czy ma zdiagnozowane przewlekłe choroby (P-past medical history) . To istotne informacje ze względu na możliwość wystąpienia zaostrzenia objawów.
Spożyte wcześniej posiłki (L-last oral intake) mogą natomiast mieć wpływ na decyzję o procedurach medycznych i planowanych zabiegach.
Natomiast informacja o tym co się stało (E-events leading up to present illness or injury) tuż przed wystąpieniem objawów poszkodowanego pomoże w zidentyfikowaniu np. potencjalnych obrażeń wewnętrznych lub złamań np. w wyniku wypadu samochodowego, upadku, urazu sportowego itp.
W czasie wywiadu ratowniczego należy zadawać pytania otwarte, a jeżeli pozwala na to czas – dobrze jest także pogłębić temat, dopytując o ważne szczegóły. Warto powtarzać usłyszaną odpowiedź, prosząc osobę poszkodowaną o potwierdzenie, że dobrze zrozumieliśmy przekazywane informacje.
Aby przeprowadzić wywiad SAMPLE nie trzeba wykonywać zawodu medycznego, ani nawet pracować w ochronie zdrowia. Wywiad ten może przeprowadzić każda osoba będąca świadkiem niebezpiecznego zdarzenia.
