Wyraz SAMPLE to akronim – pomaga zapamiętać najważniejsze pytania, jakie należy zadać osobie, która może potrzebować pomocy medycznej. Warto wiedzieć, jak przeprowadzić wywiad ratowniczy SAMPLE, nawet wówczas, gdy nie wykonujemy żadnego zawodu medycznego.
Co to jest wywiad SAMPLE i z jakich elementów się składa?
Wywiad SAMPLE jest zbiorem najważniejszych pytań, jakie możemy zadać osobie wymagającej pomocy. Przydatne informacje można zebrać też od osób bliskich i świadków zdarzenia. W czasie wywiadu warto notować odpowiedzi, aby móc je w zwięzły sposób przekazać ratownikom medycznym.
Wywiad SAMPLE składa się z sześciu zagadnień, do których przypisano odpowiednie litery:
S (symptoms) – symptomy, objawy, zgłaszane dolegliwości;
A (allergies) – alergie pokarmowe, wziewne oraz alergia na leki i ukąszenia owadów;
M (medications) – medykamenty, czyli przyjmowane na stałe i okresowo leki;
P (past medical history) – przebyte choroby i operacje, historia schorzeń przewlekłych;
L (last oral intake) – dla ułatwienia lunch, czyli czas i rodzaj ostatniego zjedzonego posiłku;
E (events leading up to present illness or injury) – elementy zdarzenia, które poprzedzały wystąpienie objawów lub urazu.
Kiedy przeprowadza się wywiad SAMPLE?
Wywiad ratunkowy SAMPLE przeprowadza się, aby jak najbardziej szczegółowo określić stan osoby poszkodowanej i wyróżnić czynniki, które do niego doprowadziły. Pomaga również w rozpoznaniu dodatkowego ryzyka dla danego pacjenta. W przypadku, gdy mamy do czynienia z osobą nieprzytomną, wywiad można przeprowadzić ze świadkami zdarzenia lub z rodziną poszkodowanego.
Jeśli nie możemy porozmawiać z nikim na miejscu zdarzenia, warto poszukać w telefonie poszkodowanego kontaktu oznaczonego ICE (In Case of Emergency). Tym skrótem określa się numery alarmowe do osób, które należy zawiadomić w razie wypadku. Można poszukać także identyfikatorów medycznych, takich jak opaski czy bransoletki. Mogą znaleźć się na nich informacje np. o cukrzycy, padaczce lub innych schorzeniach, które są istotne dla ratowania życia.
Warto pamiętać, że wywiad SAMPLE jest pogłębionym zestawem pytań i prowadzi się go w sytuacji, w której poszkodowany jest już zabezpieczony, a służby ratunkowe są w drodze.
Jak szybko i skutecznie przeprowadzić wywiad SAMPLE?
Aby zagwarantować skuteczność wywiadu SAMPLE, należy postępować według wcześniej ustalonego schematu. To gwarantuje, że nie pominiemy żadnego z punktów. Ważne, aby zadając pytania używać prostego języka, który bez problemu zrozumie osoba poszkodowana lub świadek zdarzenia.
W przypadku symptomów możemy dopytać o dolegliwości bólowe oraz ewentualne zranienia i urazy. Bardzo ważne jest pytanie o alergie – jeśli doszło do wstrząsu anafilaktycznego, może pojawić się konieczność podania adrenaliny. Ta wiedza może również pomóc ustalić przyczynę i zapobiec podaniu leku, która mógłby zaszkodzić poszkodowanej osobie.
Wiedza o ostatnio przyjmowanych lekach może być istotna w sytuacji wystąpienia objawów niepożądanych, na przykład po przyjęciu nowych leków, których pacjent wcześniej nie zażywał. Należy też dowiedzieć się, czy poszkodowany w ostatnim czasie na coś chorował i czy ma zdiagnozowane przewlekłe choroby. To istotne informacje ze względu na możliwość wystąpienia zaostrzenia objawów. Spożyte wcześniej posiłki mogą natomiast mieć wpływ na decyzję o procedurach medycznych i planowanych zabiegach.
W czasie wywiadu ratowniczego należy zadawać pytania otwarte, a jeżeli pozwala na to czas – dobrze jest także pogłębić temat, dopytując o ważne szczegóły. Warto powtarzać usłyszaną odpowiedź, prosząc osobę poszkodowaną o potwierdzenie, że dobrze zrozumieliśmy przekazywane informacje.
Aby przeprowadzić wywiad SAMPLE nie trzeba wykonywać zawodu medycznego, ani nawet pracować w ochronie zdrowia. Wywiad ten może przeprowadzić każda osoba będąca świadkiem niebezpiecznego zdarzenia.
