Hipotermia, czyli stan, gdy temperatura głęboka obniża się poniżej 35°C, jest niebezpieczny dla życia. Nie jest to już jedynie zwykłe wychłodzenie, będące przemijającym i stosunkowo niegroźnym epizodem, lecz sytuacja, w której może dojść do zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, zaburzeń krążenia oraz oddychania. Poznaj zasady postępowania w hipotermii w warunkach kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Kiedy podejrzewać hipotermię?
Hipotermię należy podejrzewać na podstawie objawów klinicznych, wywiadu oraz pomiaru temperatury głębokiej. Jeżeli zaszła sytuacja, w której mogło dojść do wychłodzenia, osoba udzielająca pomocy widzi, że poszkodowany zdradza takie objawy, albo w wywiadzie osoba poszkodowana lub świadkowie wskazują na zdarzenie, które mogło doprowadzić do wychłodzenia, wtedy należy podejrzewać hipotermię. Jeżeli ratownik ma do dyspozycji termometr douszny lub doodbytniczy, może wykonać pomiar temperatury głębokiej, by potwierdzić przypuszczenia.
Ważne, aby nie dokonywać pomiaru skóry termometrem na podczerwień ani w dole pachowym, czy pachwinach, gdyż w warunkach wychłodzenia taki pomiar będzie niemiarodajny. Nie chodzi o to, by sprawdzić ciepłotę skóry, lecz narządów wewnętrznych. O tym, jak mierzyć temperaturę w hipotermii szerzej pisaliśmy w innym artykule.
Postępowanie w hipotermii krok po kroku
- Gdy poszkodowany jest przytomny i w dobrym kontakcie, ma dreszcze, a temperatura głęboka wynosi 35-32°C należy zapewnić mu ciepłe otoczenie, zamianę ubrania na suche, a także dostarczyć ciepłe i słodkie płyny doustne np. herbatę. Zalecana jest także aktywność fizyczna.
- Gdy poszkodowany jest przytomny, jednak świadomość jest obniżona, pojawia się apatia, zaburzenia mowy i koordynacji ruchowej, dreszcze są już nieobecne, a temperatura głęboka wynosi 32-28°C – wtedy podejrzewamy umiarkowaną hipotermię (HT2). Konieczny jest szybki kontakt z dyspozytorem medycznym. Postępowanie polega na ułożeniu poszkodowanego w pozycji leżącej i minimalizowaniu ruchów. Należy go szczelnie oraz wielowarstwowo okryć, zmienić ubranie na ciepłe i suche, warto zastosować ogrzewanie zewnętrzne np. pakiety grzewcze. Istotne jest monitorowanie, sprawdzanie czynności życiowych oraz szybki transport do szpitala.
- Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, trzeba wykonać ocenę oddechu i krążenia. Powinna trwać przez około 60 sekund, gdyż ze względu na spowolnienie czynności życiowych może być utrudniona. Gdy temperatura głęboka wynosi poniżej 28°C, tętno może być słabo wyczuwalne, bardzo wolne, nitkowate, a oddechy rzadkie i płytkie. Możliwe są zaburzenia rytmu serca. Jest to trzeci stopień hipotermii (HT3), grożący zatrzymaniem krążenia. Poszkodowanego należy monitować, zapewnić mu ciepłe i suche okrycie, a także zewnętrzne ogrzewanie, ułożyć w pozycji leżącej, przygotować defibrylator AED – jeżeli jest dostępny – i zadbać o jak najszybszy transport do szpitala. W przypadku zatrzymania krążenia należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
- Gdy poszkodowany ma oznaki zatrzymania krążenia, postępowanie polega na rozpoczęciu resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Istotne jest także ogrzewanie dostępnymi metodami np. pakietami grzewczymi i zabezpieczenie dróg oddechowych. W przypadku poszkodowanego z NZK należy wykonać do trzech wyładowań AED. Pozostałe zaleca się odroczyć i rozpocząć ewakuację, jeżeli jest taka możliwość. W trakcie ewakuacji dopuszczalne są przerwy w resuscytacji, które powinny być jak najkrótsze, wytyczne zakładają 5 minut resuscytacji krążeniowo-oddechowej na 5 minut ewakuacji, z zastrzeżeniem, żeby pauzy ograniczać do minimum.
Hipotermia – ciężki stan z dobrym rokowaniem
Procesy metaboliczne w hipotermii są spowolnione, a więc i zmiany degeneracyjne zachodzą w organizmie dużo wolniej. Istnieje więc szansa na przywrócenie czynności życiowych poszkodowanemu przebywającemu nawet stosunkowo długo w hipotermii. Należy zapamiętać, że najważniejsze w postępowaniu są następujące elementy: prawidłowa diagnoza, a więc m.in. precyzyjny pomiar temperatury głębokiej wyspecjalizowanymi urządzeniami; szybkie wezwanie specjalistycznej pomocy i ewakuacja; sprawne rozpoczęcie RKO (jeżeli jest konieczne) oraz ogrzewanie dostępnymi metodami.
Dowiedz się więcej na temat pierwszej pomocy w hipotermii.
