Celem defibrylacji jest przywrócenie prawidłowego rytmu serca, co zwiększa szansę na powrót czynności życiowych. Chociaż automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED) może zostać użyty w każdej sytuacji nagłego zatrzymania krążenia, to nie zawsze konieczne będzie wyzwolenie impulsu elektrycznego. Nad tym jednak czuwają odpowiednie algorytmy i oprogramowanie analizujące rytm serca oraz stwierdzające, czy defibrylacja jest konieczna, czy też nie. Szerzej jak działa AED pisaliśmy w artykule Jak działa AED? Poznaj zasady działania defibrylatora krok po kroku. Koniecznie zapoznaj się też ze słowniczkiem pojęć związanych z defibrylacją. W tym artykule opiszemy pokrótce, co to są rytmy defibrylacyjne i kiedy AED podejmuje decyzję o tym, że trzeba wykonać zabieg.
Co to są rytmy defibrylacyjne i dlaczego nie każdy rytm nadaje się do defibrylacji?
Aby zrozumieć to zagadnienie, warto najpierw wyjaśnić, czym jest defibrylacja. Wbrew pozorom nie jest to „uruchomienie serca”, o czym szerzej pisaliśmy w artykule o mitach związanych z RKO. Wręcz przeciwnie – jest to zakończenie fibrylacji, czyli migotania ze względu na chaotyczną, nieprawidłową czynność elektryczną serca i asynchroniczne skurcze włókien.
W zdecydowanej większości przypadków podczas NZK najpierw pojawia się nieprawidłowa czynność elektryczna serca VT/VF, a dopiero później jej ustanie (asystolia). Ten proces można zatrzymać, działając na mięsień sercowy prądem elektrycznym, który prowadzi do depolaryzacji krytycznej masy mięśnia, a w efekcie do odzyskania kontroli przez naturalny rozrusznik serca i powrót prawidłowego rytmu. Efektywność zabiegu jest tym wyższa, im wcześniej zostanie przeprowadzony.
Istnieją wyłącznie dwa rytmy do defibrylacji, ale obecne są w większości przypadków NZK u osób dorosłych, dlatego użycie AED zaleca się w każdej sytuacji zatrzymania krążenia.
- Migotanie komór (VF) to nieprawidłowa, chaotyczna czynność elektryczna serca, polegająca na szybkiej i nieskoordynowanej pracy komór (asynchroniczny skurcze), przez co serce nie może realizować swojej funkcji jako pompa. Migotanie komór, jeżeli nie zostanie przerwane w ciągu kilku minut, prowadzi do zaprzestania czynności elektrycznej serca i śmierci.
- Częstoskurcz komorowy bez tętna (VT) to drugi najczęstszy powód NZK u dorosłych i jednocześnie jest to również rytm poddający się defibrylacji. Jest to stan, w którym występuje nieprawidłowa, przyspieszona czynność skurczowa serca niedająca efektu hemodynamicznego – mięsień nie jest w stanie prawidłowo kurczyć się i rozkurczać. Rytm ten również wymaga szybkiej defibrylacji i rozpoczęcia resuscytacji.
Oba powyższe stany, jeżeli nie zostaną przerwane, prowadzą do wystąpienia asystolii, czyli całkowitego braku czynności elektrycznej komór i przedsionków serca. Dochodzi do niedotlenienia, uszkodzenia mózgu i następnie do śmierci. Rokowania w przypadku asystolii są złe, a szansa na powrót czynności życiowych drastycznie spada. Dlatego tak istotne jest, aby czynności resuscytacyjne, w tym defibrylację za pomocą AED przeprowadzić jak najszybciej.
Warto o tym wiedzieć, ale…
Powyższe informacje są przydatne, aby mieć świadomość mechanizmów, by wiedzieć, dlaczego taki nacisk kładzie się na szybkie wykonanie defibrylacji. Jednak w warunkach pierwszej pomocy i kwalifikowanej pierwszej pomocy nie zachodzi konieczność posiadania wiedzy na ten temat, ani tym bardziej rozróżniania tych rytmów. Automatyczny defibrylator zewnętrzny sam przeanalizuje rytm i podejmie odpowiednie działania. Natomiast od Ciebie zależy, czy AED znajdzie się na miejscu i czy zostanie użyty.
