Poznaj pojęcia związane z defibrylacją

O defibrylacji napisaliśmy już całkiem sporo. Mamy nadzieję, że dla nikogo nie jest tajemnicą, czym jest ta czynność i co to automatyczny defibrylator zewnętrzny. Postanowiliśmy za to zebrać w jednym miejscu najczęstsze – i być może niejasne – terminy związane z defibrylacją. Wyjaśniamy je w prosty sposób. Oto krótki słowniczek pojęć.

AED, automatyczny defibrylator zewnętrzny – definicja

AED jest urządzeniem wspierającym resuscytację krążeniowo-oddechową i umożliwiającym przeprowadzenie defibrylacji przez dowolną osobę, nawet tę nieposiadającą wykształcenia medycznego i przeszkolenia. Podstawową zaletą urządzenia jest to, że działa całkowicie automatycznie. Analiza rytmu serca i decyzja o konieczności wykonania defibrylacji zachodzą tutaj na podstawie specjalnego algorytmu. Więcej na temat pracy defibrylatora przeczytasz w artykule „Jak działa AED?”.

Każdy defibrylator AED jest zautomatyzowany, ale dzielą się na modele automatyczne i półautomatyczne. Automatyczny defibrylator wykonuje wszystkie czynności autonomicznie, również ładowanie i wyzwolenie energii elektrycznej zachodzi samo, bez konieczności manualnego wciskania przycisku. Półautomatyczny defibrylator ma wbudowany duży guzik do wyzwalania energii, który trzeba ręcznie wcisnąć, więc to osoba prowadząca RKO decyduje o momencie defibrylacji. Przeczytaj więcej: czym różni się defibrylator zautomatyzowany od półautomatycznego.

Defibrylacja – co to jest?

Defibrylacja to czynność przeprowadzana za pomocą defibrylatora. Jest to jedyna, bezsprzecznie udowodniona metoda zwiększająca szansę na przeżycie osoby, u której wystąpiło zatrzymanie krążenia w mechanizmie migotania komór (VF, Ventricular Fibrillation) lub częstoskurczu komorowego bez tętna (VT, Ventricular Tachycardia). Defibrylacja polega na przepuszczeniu przez mięsień sercowy krótkiego impulsu elektrycznego.

Elektrody defibrylatora – podstawowe informacje

Elektrody to kluczowe akcesoria wchodzące w skład zestawu do defibrylacji. Przykleja się je do klatki piersiowej osoby poszkodowanej. Służą do zbierania sygnału elektrycznego z serca oraz przesyłania impulsu defibrylacji. Standardowo jedną elektrodę przykleja się w okolicy koniuszka serca (apex cordis, część lewej komory serca), drugą w górnej części mostka. Elektrody występują w wersji dla dorosłych i dla dzieci. Mogą być wyposażone w dodatkowe czujniki, np. czujnik ucisku. Dzięki niemu AED może wskazywać, czy uciśnięcia klatki piersiowej prowadzone są prawidłowo.

Czym jest RKO?

RKO to skrót oznaczający resuscytację krążeniowo-oddechową. To zespół czynności wykonywanych u poszkodowanego, u którego doszło do zatrzymania krążenia. Mają one na celu przywrócenie czynności serca i oddechu. Szczegółowy opis resuscytacji znajdziesz w artykule „Resuscytacja krążeniowo-oddechowa krok po kroku”.

NZK – co to znaczy?

NZK to nagłe zatrzymanie krążenia. To stan, w którym dochodzi do wstrzymania mechanicznej czynności serca i ustania krążenia krwi. NZK może wystąpić z różnych przyczyn, np. ze względu na nagłą śmierć sercową (migotanie komór, częstoskurcz komorowy, asystolia i rozkojarzenie elektromechaniczne), a także w wyniku niedotlenienia, utraty krwi, hipotermii, zaburzeń elektrolitowych czy zatrucia.

Czym są rytmy defibrylacyjne?

W kontekście defibrylacji często mówi się o rytmach defibrylacyjnych, czyli konkretnie o dwóch zaburzeniach czynności elektrycznej serca: o migotaniu komór (VF) i o częstoskurczu komorowym bez tętna (VT). Defibrylacja jest skuteczna jedynie przy tych dwóch rytmach. Migotanie komór charakteryzuje się występowaniem nieuporządkowanych, nieskoordynowanych pobudzeń serca, natomiast częstoskurcz komorowy polega na zbyt szybkiej i nieefektywnej kurczliwości serca. Jedyną możliwością skutecznego przywrócenia prawidłowej czynności elektrycznej serca jest defibrylacja połączona z resuscytacją.

Co to jest asystolia?

W zapisie EKG widoczna jest jako płaska linia oznaczająca brak czynności elektrycznej serca. Nie jest rytmem nadającym się do defibrylacji. Jedyną metodą przywrócenia tętna są w takim przypadku uciski klatki piersiowej. Celem wczesnej defibrylacji jest niedopuszczenie, by migotanie komór lub częstoskurcz komorowy bez tętna przeszły w asystolię.

Co to jest asystent RKO?

Asystent RKO to oprogramowanie lub dodatkowe akcesorium, w które mogą być wyposażone zaawansowane defibrylatory AED. Asystent RKO wymaga specjalnych elektrod z czujnikami lub może występować jako zewnętrzny przyrząd (np. TrueCPR), będący jest nakładką na klatkę piersiową. Asystentów RKO możemy również podzielić na dwie grupy, ze względu na funkcje.

Pierwsza grupa asystentów RKO na bieżąco podpowiada, jak wykonywać uciski klatki piersiowej, z jaką prędkością i kiedy robić przerwy. Natomiast druga grupa, prócz funkcji jakie posiada pierwsza grupa asystentów, rozpoznaje i informuje o nieprawidłowo wykonanym RKO. Może zatem mierzyć głębokość ucisków klatki piersiowej oraz informować ratownika o konieczności zmiany siły nacisku, prędkości lub czasu relaksacji klatki piersiowej, zwiększając tym samym efektywność masażu serca.

Do czego służy szafka na defibrylator?

Szafka na AED jest niezwykle przydatnym akcesorium do przechowywania automatycznego defibrylatora zewnętrznego. W wersji podstawowej pełni funkcję schowka, w którym urządzenie bezpiecznie może być zawieszone w widocznym miejscu, a także funkcję sygnalizacyjną – przyciąga wzrok kolorem, a logo AED jest widoczne z daleka. Szafki wyposażone są w systemy zdalnego nadzoru, ogrzewania i chłodzenia, stanowią też ochronę przed negatywnym wpływem czynników atmosferycznych i… złodziei. Więcej na temat szafek AED przeczytasz tutaj.

Co to jest AIVIA GO?

AIVIA GO to mobilny system nadzoru AED. Nawet jeżeli nie masz specjalnej szafki wyposażonej w funkcję nadzoru, nadal możesz kontrolować, co się dzieje z Twoim AED. Jest to szczególnie przydatne, gdy masz wiele takich urządzeń, a nie chcesz wymieniać wszystkich szafek AED na takie z systemem nadzoru. AIVIA GO to małe (ale wielkie!) urządzenie w formie breloczka do zawieszenia przy defibrylatorze. Umożliwia monitorowanie stanu AED, temperatur panujących w szafce, ma funkcje śledzenia GPS oraz możliwość wywołania i bezpośredniej komunikacji ze służbami ratunkowymi. To system, którym zdecydowanie warto się zainteresować, gdyż znacząco podnosi funkcjonalność zestawu.

Algorytmy – ich rola i znaczenie w pierwszej pomocy

Algorytmy pełnią w ratownictwie niezwykle ważną funkcję. Dzięki ujednoliceniu postępowania ratowniczego możliwa jest skuteczniejsza i efektywniejsza nauka oraz wdrażanie postępowania bez konieczności zastanawiania się „co teraz zrobić?”. Algorytmy krok po kroku przeprowadzają osobę udzielającą pomocy przez wszystkie najważniejsze etapy. Algorytmy są w użyciu zarówno na etapie pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, jak i zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych, a także postępowania poresuscytacyjnego. Dzięki nim postępowanie jest zawsze takie samo i uwzględnia różne warianty stanu poszkodowanego.

Co znaczy BLS+AED?

BLS+AED to skrót od Basic Life Support + Automated External Defibrillator (Podstawowe Zabiegi Resuscytacyjne + Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny). Jest to zestaw europejskich, ujednoliconych wytycznych postępowania w przypadku nagłego zatrzymania krążenia, łączący podstawowe zabiegi resuscytacyjne z wykorzystaniem defibrylatora AED.

Co to jest program PAD?

PAD, czyli Program Publicznego Dostępu do Defibrylacji jest ideą, która w założeniu ma zwiększyć świadomość społeczną dotyczącą konieczności wykonywania defibrylacji podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej, a także zwiększyć dostępność defibrylatorów AED. W ramach PAD różne instytucje, organizacje, osoby publiczne, a nawet prywatne mogą przyczynić się do zwiększenia dostępności AED na poziomie lokalnym i regionalnym, co przekłada się na stworzenie krajowej, a nawet światowej sieci defibrylatorów. Więcej na temat programu PAD przeczytasz tutaj.