Hipotermia jest stanem zagrażającym życiu. Gdy temperatura głęboka ciała spada poniżej 32°C, wzrasta ryzyko zaburzeń rytmu serca i zatrzymania krążenia. Im niższa, tym ryzyko jest większe. Jednocześnie hipotermia ma protekcyjny wpływ na organizm, zwłaszcza na mózg, dlatego szanse na przywrócenie czynności życiowych bez uszkodzenia układu nerwowego są większe niż przy NZK w normalnej temperaturze. Prawdopodobieństwo przeżycia pacjenta w stanie hipotermii może być obliczone przy pomocy skali HOPE.
Skala HOPE (HOPE score) jako czynnik prognostyczny
Skala HOPE stosowana jest w Europie. Jest to algorytm, na podstawie którego służby medyczne podejmują decyzję o ratowaniu osoby poszkodowanej i kwalifikują do leczenia pozaustrojowego w przypadku hipotermicznego zatrzymania krążenia. Skala opisuje prawdopodobieństwo przeżycia w głębokiej hipotermii. Pacjent z szansą powyżej 10% kwalifikuje się do terapii pozaustrojowej.
Skala HOPE bierze pod uwagę takie dane jak:
- wiek,
- płeć,
- niedotlenienie w czasie hipotermii,
- częstotliwość akcji serca,
- stężenie potasu,
- temperaturę głęboką.
Na ich podstawie obliczana jest prognoza wyrażona w procentach, która dostarcza medykom informację na temat szansy przeżycia poszkodowanego z hipotermicznym zatrzymaniem krążenia. Kalkulator HOPE dostępny jest na stronie hypothermiascore.org.
Korzystnymi czynnikami prognostycznymi w hipotermii są m.in. płeć żeńska, mechanizm inny niż uduszenie (brak niedotlenienia), np. ekspozycja na świeże powietrze, zamiast zanurzenia pod śniegiem lub wodą, wyższy wiek, niższe stężenie potasu w surowicy krwi, krótszy czas RKO i obniżenia temperatury głębokiej. Skali nie należy traktować jako zamiennika oceny klinicznej.
Skala HOPE jest przydatna przede wszystkim dla służb medycznych – Zespołów Ratownictwa Medycznego, jednostek systemu ratownictwa oraz personelu szpitalnego. Warto, aby również ratownicy kwalifikowanej pierwszej pomocy mieli świadomość jej istnienia, tym bardziej że jest o niej mowa w wytycznych ERC 2021. Nawet jeżeli sama skala nie będzie przez nich wykorzystywana, przydatna może być sama znajomość czynników przemawiających za przedłużoną resuscytacją. Należy pamiętać, że sama skala HOPE nie warunkuje tego, czy podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową, czy od niej odstąpić.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem: postępowanie w hipotermii dla ZRM.
Najważniejsza informacja – temperatura głęboka
Skala HOPE bierze pod uwagę kilka wskazanych powyżej danych, ale najważniejszą z nich jest temperatura głęboka. Ta musi być wykonana precyzyjnym narzędziem pomiarowym, umożliwiającym zmierzenie temperatury narządów wewnętrznych. Dlaczego to takie ważne – dowiesz się tutaj. Do tego celu służy specjalny termometr HOPETHERM, który od 2020 roku jest na wyposażeniu części Zespołów Ratownictwa Medycznego. HOPETHERM dzięki trzem rodzajom sond termicznych umożliwia taki pomiar w zależności od umiejętności ratowników i możliwości. Są to sonda przełykowo-rektalna, cewnik Foleya z sondą termiczną oraz sonda do pomiaru temperatury głębokiej na błonie bębenkowej. Więcej na temat termometru HOPETHERM przeczytasz w dedykowanym artykule. Zapraszamy również do zapoznania się z pozostałymi materiałami z naszego bloga związanymi z hipotermią.
Źródła:
- Agnieszka Krupa, Hipotermia – poczuć to na własnej skórze, mp.pl 02.03.2021.
- Justyna Swol, Tomasz Darocha, Peter Paal, Hermann Brugger, Extracorporeal Life Support in Accidental Hypothermia with Cardiac Arrest—A Narrative Review, ASAIO Journal 2021, DOI: 10.1097/MAT.0000000000001518.
- Ken Zafren, C. Crawford Mechem, Accidental hypothermia in adults, uptodate.com.
- Wytyczne resuscytacji 2021 rozdział 1, Kraków 2021, prc.krakow.pl.
- Wytyczne resuscytacji 2021 rozdział 6, Kraków 2021, prc.krakow.pl.
