Podczas tegorocznej edycji poznańskiego półmaratonu jeden z uczestników zasłabł i mimo że udzielono mu szybkiej pomocy, zmarł w szpitalu. Podobna historia zdarzyła się w 2017 roku podczas warszawskiego maratonu, a w 2014 roku podczas krakowskiego. W 2009 roku w Detroit zmarło 3 uczestników zawodów biegowych, natomiast w 2007 roku zmarł zawodnik Orlen Warsaw Marathon.
Przykłady niestety można mnożyć. To nie oznacza, że bieganie jest śmiercionośnym sportem, nic z tych rzeczy. Jednak tak jak wszędzie, wypadki się zdarzają i trzeba być na nie przygotowanym. Na zawodach (nie tylko biegowych) warto mieć na podorędziu automatyczny defibrylator zewnętrzny AED i to niezależnie od standardowej obstawy medycznej.
Nagłe zatrzymanie krążenia podczas zawodów
Sporty, w których wysiłek jest długotrwały i intensywny, wiążą się z pewnym ryzykiem. Nagła śmierć sercowa spowodowana wysiłkiem sportowym występuje średnio 1 na 200–280 tysięcy przypadków, ale już u maratończyków – 1 na 50 tysięcy. Nie jest to dużo, nasuwa się jednak pytanie: czy można uniknąć tych zgonów?
Najczęstsze przyczyny śmierci sercowej u sportowców to:
- kardiomiopatia przerostowa i rozstrzeniowa,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- arytmogenna dysplazja prawokomorowa,
- choroby tętnic wieńcowych i wrodzone wady układu tętniczego,
- pęknięcie tętniaka aorty,
- choroby zastawek,
- arytmie.
Temat serca sporowca jest niezwykle obszerny. Dość powiedzieć, że sport to nie tylko zdrowie, ale również zagrożenia. Regularne badania powinny być standardem u biegaczy, a różnie z tym bywa. Tymczasem zawodnikom powyżej 35. roku życia grożą np. miażdżyca i choroba wieńcowa. Wysiłek fizyczny może prowadzić również do zaburzeń elektrolitowych, np. hipokaliemii (utraty potasu), efektem której jest migotanie komór (VF) – jeden z rytmów defibrylacyjnych.
Na zawodach biegowych zawsze jest obstawa medyczna, ale…
Polskie prawo wymaga, by imprezy masowe miały odpowiednie zabezpieczenie medyczne w postaci zespołu ratownictwa medycznego oraz innych służb. W przypadku długich i masowych biegów to może jednak nie wystarczyć. Trasa maratonu wynosi 42 195 m, półmaratonu 21 097 m, a liczba uczestników biorących udział w wydarzeniu to nieraz kilka lub kilkanaście tysięcy. Na przykład w siódmej edycji wydarzenia Orlen Warsaw Marathon, jak podaje organizator, ogółem udział wzięło aż 20 000 uczestników. To liczba ogromna i trudno sobie wyobrazić, że jeden lub kilka zespołów ratownictwa medycznego poradzi sobie w takich warunkach. Zwłaszcza biorąc pod uwagę, że przecież na trasach i wśród publiczności również zdarzają się wypadki oraz sytuacje wymagające interwencji medycznej.
Gdzie jest miejsce na AED na zawodach?
Niezbędne jest zorganizowanie dodatkowych punktów medycznych obstawianych przez wolontariuszy, którzy będą mieli możliwość szybkiego dodarcia na miejsce i udzielenia pomocy przedmedycznej. Jeżeli już zdarza się przypadek zatrzymania krążenia u sportowca na trasie, to jest to niemal na pewno ZK z przyczyn kardiologicznych. Dlatego zasadne jest wyposażenie patroli przedmedycznych w defibrylatory AED.
Nawet na stosunkowo krótkiej trasie 10 km warto przewidzieć np. motocyklowy lub rowerowy patrol z apteczką i AED, który dotrze na miejsce przed ZRM. Czas dojazdu ambulansu to minimum kilka minut, a to chwila, która może kosztować życie. Tym bardziej, że krótkie biegi na 10 km i 21 km cieszą się ogromną popularnością. W niektórych przypadkach wyprzedzają liczebnością nawet biegi maratońskie. Już jeden dodatkowy defibrylator AED dostępny na trasie może zrobić ogromną różnicę i skrócić czas od zatrzymania krążenia u biegacza do podjęcia defibrylacji.
Jeżeli jesteś organizatorem biegów lub innych zawodów i poszukujesz sposobu na sfinansowanie zakupu automatycznego defibrylatora zewnętrznego, zapoznaj się z propozycją Fundacji Projekt AED.
lic. rat. med. Jerzy A. Kozłowski
Bibliografia:
- Drygas Wo., Jegier A., Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w profilaktyce chorób układu krążenia, Czynniki Ryzyka, 2003 – a.umed.pl.
- Peisert A., Śmierć na biegu – może spotkać każdego z nas!, portal biegologia.pl (29.04.2015).
- Pochrzęst-Motyczyńska A., Śmierć podczas maratonu (przyczyny medyczne), gazetalekarska.pl (8.11.2017).
- Wrzosek K., Mamcarz A., Braksator W., Wybrane problemy kardiologii sportowej, Choroby serca i naczyń 2.4 (2005): 179-186.
